داخلی صفحه رویداد آرشيو خبر

۱

تاریخ انتشار : شنبه ۲ شهريور ۱۳۹۲ ساعت ۱۴:۰۱

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فرهنگستان علوم اسلامی قم، نخستین جلسه از سلسه جلسات «روایت افق های فکری ایران معاصر» که به معرفی فرهنگستان علوم اسلامی قم اختصاص داشت، با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا پیروزمند، عصر روز چهارشنبه 30 مرداد در مؤسسه روزگار نو برگزار شد.

در ادامه گزارشی از سخنرانی قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم با موضوع "نظام فکری از منظر فرهنگستان علوم اسلامی" در جلسه مذکور می آید:

ضرورت تناسب بین اعتقاد و عمل فردی و اجتماعی در نظام فکری

در ابتدای این سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین پیروزمند عنوان کرد: نظام فکری به لحاظ واژگانی و معنای اولیه یعنی نظم دادن به فکر و منظومه دانش در اندیشه فردی و اجتماعی. تلقی ما از نظام فکری این است که بتواند نسبت بین اعتقاد و عمل فردی و اجتماعی را معین کند.

قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم با اشاره به اینکه منظور از اعتقادات همان باورها، آرمان‌ها و غایات ما از جامعه است، گفت: منظور همان مجموعه معارفی است که ما بدان معتقدیم یعنی آنچه که پایبندی بدان لازم است، اینها اعم از التزام به توحید تا احکام التزامی عملی مثل پرهیز از رباخواری و انواع واجبات و محرمات است. مجموعه این منظومه التزامات، باور به معنای عام و ارزش‌ها است.

وی در ادامه یادآور شد: ما در زندگی فردی و اجتماعی خیلی کارها انجام می‌دهیم که اینها در مسائل عملی قرآن و روایی نوشته نشده است ده‌ها اتفاق می‌افتد که فرد، جامعه و حاکمیت باید موضع خود را نسبت به آنها مشخص کند. انسان در زندگی خود دائماً با این موضوعات مواجه و تصمیم‌ می‌گیرد مسئله اساسی نسبت بین التزامات و اعمال است. سؤال این است که اعمال ما بر اساس این اعتقادات باید مبتنی بر التزامات باشد یا خیر.

سوالاتی که پس از انقلاب همچنان محل چالش جامعه علمی است

این محقق و پژوهشگر حوزوی اظهار داشت: ما از بعد انقلاب تا اکنون بسیاری سؤالات برایمان روشن شده و برخی نیز خیر اما مشاهده می‌کنیم که جامعه علمی نسبت به برخی موضوعات چالش‌ داشته است مثلاً نسبت ما با عرف باید چگونه باشد؟ آیا ما باید به دنبال جهانی‌سازی باشیم؟ آیا باید تکنولوژی دنیای موجود را بپذیریم؟ آیا باید علوم دانشگاهی و علوم پس از مدرن تولید شده‌ را بپذیریم؟ علوم انسانی را از علوم تجربی جدا کنیم یا خیر؟ در مهندسی اجتماعی ادعایمان این است که الگو اسلامی یا امری جهانی یا بومی داشته باشیم؟ همین مسائل در حوزه‌های مختلف جلوه‌های مختلف دارد مثلاً حوزه اقتصاد که آیا باید اقتصادمان عمومی یا خصوصی یا ترکیبی باشد؟ الگوی آن چه باشد؟

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه براین اساس که چه موضع و پاسخی نسبت به این سؤالات داشته باشیم نظام فکریمان مشخص می‌شود، افزود: البته همه نظام فکری دارند ولو ناخودآگاه یا بدون تنوع. اما ما اگر این عدم تفاهم‌های علمی و فکری را در جامعه مشاهده می‌کنیم که نسل جدید به حدی رسیده که همه حرف خود را می‌زند تا به یک نتیجه برسد و تفاوت‌‌ها و شباهت‌ها را بررسی کند، خود این پدیده شوم نیست اما مطلوب هم نیست. علت اینکه مطلوب نیست این است که کسانی که از اول دین را قایل نیستند و مطرود شده می‌دانند مخاطب ما نیستند و زبان تفاهم با آنها چیز دیگری است ولی برای ما مهم این است که عده‌ای داریم مسلمان شیعه ولاییند و برای امام حسین جان می‌دهند ولی به این بحث‌ها که می‌رسد ریزش پیدا می‌کنند.

وی با بیان اینکه ما خودمان را برای ایجاد جریان قالب فکری آماده کردیم. نظام فکری در همه حوزه‌های تکنولوژی، علم و ... حرف اول را می‌زند و چون افراد باور به توحید دارند، باید با آمریکا مبارزه کنند و نباید با آن کنار بیایند که همین الان در نیروهای انقلابی طرفدار امام گاهی دوگانگی می‌بینیم، رهبری توضیح می‌دهد اما باز مشکلاتی وجود دارد.

تمدن یک موجود پویا، زنده و متوقف شدنی نیست

حجت‌الاسلام والمسلمین پیروزمند در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: تمدن آن محیط زیستی است که بشر برای خود ایجاد می‌کند برای اینکه فرآیند نیاز در بستر او شکل بگیرد، بنابراین تمدن نه نیاز و نه ارضای نیاز است بلکه یک نقطه امنیت است که بدان برسیم، یک موجود پویا و زنده است و بنا نیست که متوقف شود در هر حالتی چون تکامل‌پذیری ادامه دارد، تنوع کمی و کیفی در نیازها و ارضا آن پیدا می‌شود، بنابراین ما نیز برای ارضای نیاز مظاهر تمدنی ایجاد می‌کنیم.

پیروزمند با تاکید بر اینکه تمدن، ظرف تحقق فردی و اجتماعی است، افزود: تمدن اینجا به معنی مدنیت نیست چون ما می‌خواهیم نظامات دینمان محقق شود به همین جهت این تمدن را تمدنی اسلامی می‌نامیم چرا که قرار است این تمدن ظرف تمدن اسلامی شود. الان می‌گوییم عصر غلبه تمدن غربی است نه تمدن اسلامی و ما تلاشمان بر این است تا این مسیر تاریخی را به سهم خود تغییر دهیم چرا که بشر به سمت ناکجاآباد می‌رود و ما باید به سمت صحیح جامعه مهدوی او را ببریم،‌ البته ما داعیه‌دار کار امام زمان (عج) نیستیم و منظورمان از تمدن اسلامی آن چیزی است که به دست امام اتفاق می‌افتد ضمناً صحبت برسر جهت‌گیری است.

تغییر در سبک زندگی و مهندسی ساختارهای اجتماعی زمینه تحقق تمدن اسلامی

پیروزمند با بیان اینکه انقلاب اسلامی یک نقطه عطف تاریخی شد که مسیر گذشته را تغییر داد، اظهار داشت: برای اینکه این مسیر استمرار پیدا کند باید بدانیم تمدن اسلامی زمانی اتفاق می‌افتد که انسان در سبک زندگی و مهندسی ساختارهای اجتماعی تغییر ایجاد کند.

وی در ادامه اظهار داشت: این تغییر در سبک زندگی و ساختارهای اجتماعی احتیاج به تغییر برنامه‌ریزی موجود و تنظیم برنامه جدید دارد یعنی ابزار تصرف اجتماعی برنامه برای شکل‌گیری یک جریان است و اگر کسی این تفکر را داشته باشد که ایجاد این تحول و تغییر اجتماعی بزرگ‌تر از آن است که افراد به اراده خود تصمیم بگیرند و تحولات اجتماعی مدیریت‌پذیر نیست، مابقی بحث ما از نظر او زیر سؤال است.

برنامه ریزی به معنای ایجاد جبر احتمالی نیست/ برنامه ریزی برای مدیریت حوزه تحت اختیر در مدیریت اجتماعی است

عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم یادآور شد: پاسخی که ما در این خصوص داریم این است که این حرف یک بخش صحیح و یک بخش ناصحیح دارد، بخش صحیح که مورد دغدغه است این است که انسان‌ها سنگ و چوب نیستند بنابراین تمدن را انسان می‌سازد و انسان هم مختار است که این کار را انجام دهد یا خیر. ولی بر این اساس باید دانست که این نیز نیمه خالی لیوان است و این تدابیر اجتماعی نیز یک ضریب نفوذ دارد، درست است که آدم‌ها مختارند اما انسان‌ها هم ضرر و منفعت می‌کنند و وقتی ببینند به صرفشان است با امری همراهی می‌کنند یعنی حکومت‌ها از ابزارهای اجتماعی استفاده می‌کنند و ضریب نفوذ برای خود ایجاد می‌کنند.

وی اظهار داشت: وقتی ما می‌گوییم برنامه‌ریزی می‌کنیم به این معنا نیست که می‌توانیم جبر احتمالی ایجاد کنیم بلکه این بدان معناست که حوزه تحت اختیارمان در مدیریت اجتماعی را چگونه مدیریت کنیم. ما برای اینکه در منزلمان هم با خانواده‌مان آرامش داشته باشیم باید بدانیم که هر چیزی بخواهیم اتفاق نمی‌افتد اما ما می‌گوییم هر اندازه که می‌توانیم از ظرفیت نفوذمان استفاده می‌کنیم.