حجت الاسلام حسن شیخ العراقین زاده

اهمیت نرم افزارهای تحقیقاتی

6 بهمن 1395 ساعت 8:16

مولف : حسن شیخ العراقین زاده

ایجاد نظام جامع نرم افزارهای تحقیقاتی در واقع ایجاد ارتباط میان تمامی نرم افزارهای تحقیقاتی به گونه ای است که هر محقق و حتی سازمان های تحقیقاتی به راحتی بتوانند تمامی فرآیند تحقیق خود را در آن طراحی کرده و اجرا کنند و بر حسن انجام آن نظارت داشته باشند و تمامی محصولات خود را به اشتراک بگذارند. تنها در چنین صورتی است که می توان امید به خودکفایی در تولیدات علمی متناسب با نیازهای جامعه خود دست یافت.


به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فرهنگستان علوم اسلامی قم، حجت الاسلام حسن شیخ العراقین زاده، مدیر گروه منطق و روش شناسی فرهنگستان علوم اسلامی در یادداشتی به ضرورت ایجاد نظام جامع نرم افزارهای تحقیق پرداختند.

***


ایجاد نظام جامع از نرم افزارهای تحقیق یکی از زیرساخت های ضروری تولید علم در جامعه است. جامعه‌ای که بخواهد به سمت خودکفایی علمی حرکت کند، نیازمند بسترسازی برای افزایش «سرعت، دقت و تأثیر» تحقیقات برای رفع نیازمندی های خود است. 


ـ ضرورت افزايش «سرعت، دقت و تأثیر» تحقیقات
بدون تحقیق ممکن نیست به خودکفایی علمی برای رفع نیازمندیهای خود برسیم؛ بدون بسترسازی برای افزایش سرعت تحقیقات نیز، نمی توان امید به گسترش تحقیقات برای پاسخ گویی به نیازهای جامعه بود. اگر قرار باشد محقق برای هر تحقیق، سال‌ها وقت بگذارد، چگونه می‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای بیشمار جامعه باشد؟! لذا باید سرعت تحقیق افزایش یابد تا بتوان به گسترش تحقیقات امید داشت. 

اما سرعت بخشیدن به تحقیقات در کشور، به تنهایی باعث حل مشکل جامعه نمی شود؛ باید متناسب با افزایش سرعت به افزایش دقت تحقیقات نیز توجه کرد. افزایش سرعت تحقیقات بدون توجه به دقت آن، منجر به تولید انبوهی از جوابهای ناکارآمد می گردد و برای پرهیز از این معضل در توسعه تولید علم، نیازمند توجه به افزایش دقت در تحقیقات نیز هستیم. 

ملاحظه دیگر در امر افزایش تولید علم، ضرورت افزایش تأثیرات تحقیقات میباشد. حتی اگر افزایش سرعت تحقیقات را به همراه افزایش دقت در تحقیق داشته باشیم، ولی تأثیر تحقیقات را افزایش ندهیم، باز با مشکل سود و هزینه تحقیقات دست به گریبانیم! بر اين اساس باید به صورت جدی در فکر افزایش بهره وری تحقیقات بود. 

یک گونه افزایش بهره وری، اطلاع از تحقیقات انجام گرفته است. وگرنه شاهد این هستیم که تحقیقی انجام می گیرد؛ به بایگانی سپرده می شود و چند صباحی بعد دوباره همان سؤال مورد تحقیق قرار می گیرد و این سیکل ادامه دارد! 

گونه‌ دیگر در افزایش بهرهوری، مدیریت سؤالات تحقیق است. در غیر این صورت شاهد رشد بسیار زیاد تحقیقات موازی بی ثمر هستیم که با دقت زیاد و هزینه بالا، یک سؤال از هزاران سؤالات ما را پاسخ می دهند! طبیعتاً چنین چیزی اصلاً مطلوب نخواهد بود. 

گونه ای دیگر در افزایش بهرهوری، هم افزایی فعالیتهای تحقیقات مختلف، در فرآیند تحقیق است. علاوه بر استفاده از نتایج تحقیقات، میتوان و ضروری است که از فعالیتهای تحقیقات مختلف نیز در انجام تحقیق دیگر استفاده کرد. لزومی ندارد فعالیت تحقیقاتیای که در یک تحقیق انجام گرفته است، در تحقیق دیگری دوباره انجام گیرد. مصداق این کار را می‌توان فیشبرداریهای چندباره از یک کتاب دانست. در حالی که در تحقیق دیگر باید بتوان از نتایج خرده فعالیتهای دیگران که در تحقیق قبل انجام گرفته است نیز بتوان استفاده کرد. هر چند باید در قواعد آن -به عنوان مثال حقوق معنوی آن فعالیت- تأملاتی داشت. 


ـ نقش نرم افزارها در افزايش «سرعت، دقت و تأثیر» تحقیقات 

یکی از زمينه ها برای این کار، استفاده از ابزارهای تحقیقاتی است. کار نرم افزارهای تحقیق چیزی جز این نیست که به محقق کمک کند تا با واسپاری حداکثری فعالیتهای غیر ذهنی -که محقق در جریان تحقیق با آن روبرو است - به نرم افزارها، با فراغ بال به اصل کار یک محقق، یعنی کار فکری بپردازد. به نظر میآید که این شیوه مي تواند باعث افزایش سرعت، دقت و تأثیر تحقیق میگردد. 

نکته دیگر این است که نباید تصور کرد که نرم افزارها تنها در ارائه تسهیلات به محققین قابل استفاده هستند؛ بلکه پاره‌ای از نیازها و در نتیجه گمانه‌هایی که برای این نیازها ایجاد می‌شود، اساساً بدون حضور نرم‌افزارها مطرح نمی‌شود. به عنوان مثال بعضی از محاسبات ریاضیاتی که توسط ابررایانه‌ها انجام می‌گیرد، ابداً امکان ندارد که توسط عمر انسان به صورت دستی انجام پذیرد و به این دلیل شاید بتوان گفت که بدون حضور نرم‌افزارها طیفی از تحقیقات اصولاً مورد نیاز جامعه نخواهد بود. 

نکته دقیق تر، ضرورت ایجاد نظام جامع نرم افزارهای تحقیق است. چنانچه بخواهیم تمامی فرآیند تحقیق را –البته تا جایی که ممکن است- با کمک ابزارهای تحقیقاتی انجام دهیم؛ یعنی بخواهیم به صورت حداکثری «سرعت، دقت و تأثیر» تحقیقات را افزایش دهیم. برای این کار باید برای هر فعالیتی که محقق در تحقیق خود انجام می‌دهد -در صورت امکان- ابزار تحقیقاتی تعریف شود. همچنین ارتباط محققین با هم و استفاده برخط و سریع از نتایج تحقیقات بدون استفاده از یک نظام جامع نرم افزاری امری غیر محتمل است. 

ایجاد نظام جامع نرم افزارهای تحقیقاتی در واقع ایجاد ارتباط میان تمامی نرم افزارهای تحقیقاتی به گونه ای است که هر محقق و حتی سازمان های تحقیقاتی به راحتی بتوانند تمامی فرآیند تحقیق خود را در آن طراحی کرده و اجرا کنند و بر حسن انجام آن نظارت داشته باشند و تمامی محصولات خود را به اشتراک بگذارند. تنها در چنین صورتی است که می توان امید به خودکفایی در تولیدات علمی متناسب با نیازهای جامعه خود دست یافت. یعنی ایجاد ابزاری که بستر تحقیق را با ارائه ابزارهای تحقیقاتی، مدیریت نظام سؤالات تحقیقاتی متناسب با نیازهای ایران اسلامی و ارائه منابع معتبر فراهم نماید تا سیر تحقیقات جامعه علمی کشور با سرعت، دقت و انضباط بالاتر در جهت رفع نیازهای جامعه هدایت گردد.


کد مطلب: 749

آدرس مطلب: https://www.foeq.ir/vdcd2n056yt0o.a2y.html

فرهنگستان علوم اسلامی قم  https://www.foeq.ir