علم دینی
آنچه در این پرونده میخوانید دیدگاه صاحب نظران فرهنگستان علوم اسلامی قم در رابطه ی دین و علم می باشد.
 
 
 
 
کد مطلب: 810
گفتگو با حجت الاسلام سید مهدی رضوی
شبکه اسلامی تحقیقات1
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۵ ساعت ۱۶:۵۴
 
شبکه اسلامی تحقیق شبکه ای است که سازماندهی، برنامه ریزی، روش و زمینه های تحقیق را با سرعت و دقت و کثرت بالایی به هماهنگی می رساند نظام منسجم و به هم پیوسته ای که به نحو غیر متمرکز و با مشارکت حداکثری بر هماهنگ سازی تحقیقات در جهت حل نیازمندیهای جامعه اسلامی می پردازد.
 
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی فرهنگستان علوم اسلامی قم، حجت الاسلام سید مهدی رضوی، عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم، در گفتگویی به بررسی شبکه اسلامی تحقیقات و هدف از به کار بردن این شبکه پرداختند و به زوایای پیدا و پنهان شبکه تحقیقات غربی(الحادی) در مقابل شبکه تحقیقات اسلامی پرداختند.

متن حاضر بخش اول از مصاحبه با حجت الاسلام سید مهدی رضوی می باشد که بخش های بعدی این گفتگو در آینده ای نزدیک نیز در این پایگاه خبری قرار می گیرد.



***



به عنوان اولین سوال بفرمایید شبکه تحقیقات یعنی چه و چه موضوع و هدفی را دنبال می کند؟

بسم الله الرحمن الرحیم. برای فهم درست از شبکه تحقیقات باید تصور درستی از معنای واژه های به کار گرفته در این عنوان داشته باشیم تا بعد از آن بتوانیم از معنای ترکیبی این واژه ها سخن بگوییم.

شبکه یک معنای لغوی دارد و یک معنای اصطلاحی؛ شبکه در لغت به هر چیز متخلخل مانند تور ماهیگیری یا آرایش منظم از خط ها و تقاطع ها یا ساختاری از خط ها و نوارها و یا سیم های متقاطع تلفن، تلگراف، راه آهن و دیگر وسایل نقلیه ... را می گویند. اما در معنای اصطلاحی شبکه ـ که ارتباط و نسبتی با معنای لغوی آن دارد ـ تأکید اصلی بر وابستگی و در هم تنیدگی اجزاء، اعضاء، خانه ها، قالبها ... است. هر شبکه ای مجموعه ای از ارتباطات است که این ارتباطات می تواند در امور، لایه ها، سطوح و جهات مختلفی باشد و از طرفی می تواند در مقیاس های مختلف از کوچک تا بزرگ (ملی تا جهانی) باشد. شبکه ها می توانند مبتنی بر مبانی مختلفی ساخته شوند و پیش فرض های مختلفی داشته باشند.

ضرورت تحقیق در معنای عام یعنی ضرورت پاسخ به نیازمندیها و خلأها و اضطرارهایی که قبلاً نبوده اند و اکنون پیدا شده اند. اگر فرض کنیم که نیازهای نو به نو می شوند و دائماً مسائل جدیدی پدید می آید و همیشه فاصله ای میان وضعیت مطلوب و وضعیت موجود، وجود دارد که باید طی شود، برای پر کردن این فاصله و رساندن شیء از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب و تحقق وضعیت آرمانی آن شیء، نیاز به فکر، سنجش، نسبت سنجی و یا به تعبیر کامل تر، نیاز به تحقیق ضرورت می یابد تا شیء مطلوب تحقق یابد. اگرچه، هر چقدر موضوع پیچیده تر و عوامل متکثرتر باشند امکان رسیدن به مقصد بدون تحقیق، برنامه ریزی و سازماندهی غیر ممکن می شود.

اگر بخواهیم مطلب را در یک جمله جمع بندی کنیم، شبکه تحقیقات یعنی ارتباط دادن متناسب بین سنجش های به دست آمده در تبدیل شیء از موجود به مطلوب، و موضوع آن شیء متغیر و هدف آن رسیدن به مرحله مطلوب و آرمانی شیء است.

چه فرقی بین شبکه تحقیقات، شبکه تحقیقات اسلامی و شبکه اسلامی تحقیقات وجود دارد.

شبکه تحقیقات به معنای عام، شبکه ای گنگ است و جهت در آن معنا ندارد یا به تعبیر بهتر، جهت به صورت زیرکانه ای در آن حذف یا نهفته شده است. غالب تحقیقات در جهان فعلی مبتنی بر پیش فرضها، روشهای مادی صورت می گیرد و در نتیجه محصولات آن نیز مادی می باشد. ممکن است این شائبه پیش بیاید که عام بودن لفظ چه اثری در خارج و تحقیقات می گذارد؟ این سوال را می توان با توضیح شبکه اسلامی تحقیقات پاسخ داد.

در اسلامی سازی تحقیقات یا نشان دادن جهت شبکه، این مهم است که قید "اسلامی" را در کدام نقطه از شبکه تحقیقات استفاده می کنید؛ اگر بگویید شبکه تحقیقات اسلامی یعنی وقتی "اسلامی" قید تحقیقات قرار بگیرد معنایش این خواهد بود که دیتاهای این شبکه فقط تحقیقات اسلامی می باشد و شما به دنبال به جریان انداختن تحقیقات اسلامی هستید و تحقیقات التقاطی و الحادی در این شبکه جایی ندارند ولی اگر اسلامی را قید شبکه قرار دهید یعنی تحقیقات الحادی و التقاطی، در این شبکه داخل و منحل می شوند.

شبکه اسلامی، شبکه ای است که همه تحقیقات را به شیوه ای خاص به هم ارتباط می دهد و به شیوه ای جهت دار اطلاعات را جریان می دهد که اسلامی باشد و به نفع اسلام تمام شود.

به بیان دقیق تر، این شبکه پیش فرض هایی دارد که ضرورت آن را نیز تمام می کنند. نظام فلسفی خاص که نگاه خاصی به وحدت و کثرت، زمان و مکان، اختیار و آگاهی دارد. علاوه بر آن فلسفه تکامل و حرکت و مبانی جامعه شناختی و نیازمندیهای جامعه اسلامی، پشتوانه صحت و ضرورت شبکه اسلامی تحقیقات می باشد. شبکه اسلامی تحقیق شبکه ای است که سازماندهی، برنامه ریزی، روش و زمینه های تحقیق را با سرعت و دقت و کثرت بالایی به هماهنگی می رساند نظام منسجم و به هم پیوسته ای که به نحو غیر متمرکز و با مشارکت حداکثری بر هماهنگ سازی تحقیقات در جهت حل نیازمندیهای جامعه اسلامی می پردازد.

در واقع اگر بخواهیم تحقیقات در جهت حل نیازمندیهای جامعه اسلامی باشد و جریان ساز اعتقاد در عمل باشد ـ نیازمند شبکه اسلامی تحقیقات هستیم با وجود این شبکه، انگیزه ها، اندیشه ها و اقدامهای تحقیقاتی به بالاترین حد هماهنگی می رسند و در نتیجه این هماهنگی تفاهم اجتماعی حاصل می شود که بسترساز تکامل اجتماعی می شود.

با این توضیحات به نظر می رسد تفاوت کامل بین شبکه تحقیقات، شبکه اسلامی تحقیقات و شبکه تحقیقات اسلامی به وضوح روشن باشد.

اگر به دنبال اسلامی سازی تحقیقات هستید، چرا شبکه تحقیقات اسلامی هدف شما را بهتر تأمین نمی کند؟ و چه ضرورتی برای حضور تحقیقات الحادی و التقاطی در شبکه اسلامی تحقیق وجود دارد؟

اگر به دنبال شبکه تحقیقات اسلامی باشیم، دو اشکال جدی پیش می آید اولاً اسلامی بودن ارتباط بین تحقیقات اسلامی تضمین نمی شود یعنی تحقیق های اسلامی مستقل ممکن است به نحوی غیر اسلامی به هم ارتباط یابند.

ثانیاً تحقیقات الحادی و التقاطی از کنترل شبکه تحقیقات خارج می شود. اگر بگوییم که مگر ما به دنبال تحقیقات اسلامی نیستیم؟ در پاسخ باید گفت: چه بخواهیم چه نخواهیم تحقیقات غیر اسلامی در طیف های بسیار وسیع وجود دارد و البته کارآمدی های متناسب با خود را نیز دارند که در این تناسبات، نسبتی هم با تحقیقات اسلامی دارند. آنچه در شبکه اسلامی تحقیقات انجام می شود این است که تحقیقات را به نحو خاصی به هم مرتبط می سازد و به شیوه ای آنها را صورت بندی و در شبکه جاری می سازد که در منتجه و خروجی نهایی، اطلاعات بشری را در جهت اسلامی توسعه و به عرصه بهره وری می رساند. به این معنا که شبکه اسلامی با روش ها و شیوه های طبقه بندی در تولید، توزیع و مصرف اطلاعات تمامی تحقیقات را کنترل و در جهت خاصی هدایت می کند.

اگر شبکه اسلامی چنین خصلتی داشته باشد چرا باید این شبکه از طرف محققین غیر اسلامی مورد اقبال قرار بگیرد و تحقیقات خود را در این شبکه به اشتراک گذاشته و از آن استفاده کنند؟

علت استفاده از این شبکه را باید در کارآمدی آن جستجو کرد. کما اینکه ابزارهای سنتی و ملی و بومی ای که در کشور اسلامی ما وجود دارد به دلیل به روز نشدن، در مقابل کارآمدی ابزارهای غربی مرعوب و مغلوب شده و به همین دلیل اقبال جامعه اسلامی در هر سطحی به سمت ابزار کارآمدتر بوجود آمده است. البته این امر اختصاص به جامعه ما و یا جامعه اسلامی ندارد بلکه کارآمدی، معیاری است برای استفاده از ابزار در هر جامعه. در واقع اگر ابزاری به درجه ای از کارآمدی برسد که با وجود آن، استفاده از دیگر ابزارها مقرون به صرفه نباشد، خواهی نخواهی مورد استفاده قرار می گیرد. حتی ممکن است استفاده نکردن از آن، هزینه های بسیاری را به دنبال داشته باشد؛ به طور مثال مگر شبکه جهانی اینترنت را مسلمانها و آن هم با مبانی اسلامی ایجاد کرده اند؟ بلکه روشن است که این ابزاری که در مقیاس جهانی حجم بسیاری از اطلاعات را بر عهده دارد تولید غرب است و برای استیلای اطلاعاتی در کل جهان در جهت منافع نظام های استبکاری و سرمایه داری پدید آمده است، اما مورد استفاده همه کشورها و از جمله مسلمانان و حتی شیعیان قرار گرفته است به نحوی که حتی با آگاهی از کنترل اطلاعاتی جاسوسی اطلاعاتی و هدایت اطلاعات باز هم نمی توان از آن صرف نظر کرد و روز به روز وابستگی مان به آن بیشتر خواهد شد مگر آن که جایگزینی برایش پیدا شود. در مورد شبکه تحقیقات هم به همین نحو است اگر ما بتوانیم شبکه تحقیقاتی با کارآمدی بیشتر و قوی تر تولید کنیم، قطعا می توانیم جریان اطلاعات را در دست بگیریم و جوامع غربی نیز، به دلایلی که ذکر کردیم، در استفاده از این شبکه تحقیقات لابد می شوند. به طور مثال مهم ترین شاخصه شبکه تحقیقات سرعت، دقت، صحت چرخش اطلاعات است که اگر در این شبکه به بالاترین سطح ممکن وجود داشته باشد و از طرفی در مقابل نیز هم آوردی وجود نداشته باشد کلیه تحقیقات و جریان آن ها به این سو هدایت می شوند.

آیا تصور استفاده بخشی از این شبکه، در صورت بوجود آمدن آن، وجود دارد؟ که در این صورت تحقیقات الحادی و التقاطی به صورت ناقص به شبکه اسلامی تحقیقات وارد شوند.

شاید در ابتدا مقاومت هایی صورت پذیرد و در برخی حوزه های تحقیق از این شبکه استقبال نکنند؛ ولی به تدریج که این شبکه توسعه می یابد و وارد حوزه ها و میدانهای زیادی می شود، انصراف از آن به امری محال تبدیل می شود و همان طور که گفتیم هزینه های سنگینی را به لحاظ زمانی و مادی و ... به جامعه تحمیل می کند؛ به عنوان مثال با به وجود آمدن کتابخانه‌های دیجیتالی و اینترنتی که در آن انواع بسیار زیادی از مقاله‌ها و کتاب‌ها عرضه می‌شود و با موتورهای جستجوگر پیشرفته امکان دسترسی غیر قابل باوری را فراهم می آورند، در صورت عدم استفاده از آن ابزارها، هزینه های مالی و زمانی گزافی را بوجود می آورد. علاوه بر آن محقق، بدون اینترنت نمی تواند به چنین کثرت منابعی دست یابد.

بنابراین با توجه به سرعت و دقت دسترسی به اطلاعات در شبکه اسلامی تحقیق -که به تدریج نیز بیشتر خواهد شد- هر کس بخواهد از آن استفاده نکند، به همان میزان از سرعت و دقت اطلاعاتش کاسته می شود و اگر همچنان بر انصراف خود اصرار داشته باشد منزوی شده و به فراموشی سپرده می شود.

در نظام فکری حضرت عالی شبکه اسلامی تحقیقات چه جایگاهی دارد و با شبکه تحقیقات موجود چه نسبتی دارد؟

ابتدا باید به این نکته توجه شود، که ما می توانیم به نحو اجمالی و فی الجمله به بحث شبکه اسلامی تحقیقات بپردازیم زیرا الان در حال تحقیق هستیم و این تحقیق هنوز به پایان نرسیده و ادامه دارد.

اگر بخواهیم جایگاه شبکه اسلامی تحقیقات را در نظام مفاهیم معین کنیم باید گفت که این مفهوم در شبکه جامعه قرار دارد. البته ما قائل به شبکه هستی و شبکه تاریخ هم هستیم و این دو را حاکم بر شبکه جامعه می دانیم؛ اما شبکه اسلامی تحقیقات را در درون شبکه جامعه توصیف می کنیم. منظور از شبکه جامعه کل نظام اجتماعی با مجموعه ارتباطات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است. شبکه اسلامی تحقیقات متغیر اصلی مجموعه ارتباطات فرهنگی جامعه می باشد و شبکه آموزشی و شبکه رسانه ای حول شبکه اسلامی تحقیقات باید عمل نمایند تا بتوان مجموعه ارتباطات فرهنگی را به صورت اسلامی ارتقا و توسعه داد.

اما در مورد شبکه تحقیق موجود با کمی دقت متوجه می شویم که این شبکه در بستر شبکه جهانی اینترنت فعال است. البته شبکه جهانی اینترنت بستر آموزش و تبلیغ -یا رسانه- نیز می باشد. اگر بخواهیم نسبت این شبکه را به شبکه اسلامی تحقیقات مشخص کنیم باید بگوییم شبکه اسلامی تحقیقات می تواند متناظر با شبکه تحقیقات در اینترنت باشد.

در تقابل و تناظری که میان شبکه تحقیقات در اینترنت و شبکه اسلامی تحقیقات بیان نمودید، رویکرد شما در مقابله با این شبکه چیست؟

در مواجهه با شبکه جهانی اینترنت و هر شبکه جهانی دیگری سه راه می توان فرض کرد:

الف: از آن کنار بگیریم و استفاده نکنیم که نتیجه اش انزوای جهانی است و حتماً این کار را توصیه نمی کنیم. یعنی همان طور که نمی شود در دورانی که ماشین هایی با سرعتهای بالا اعم از هواپیماها، کشتی ها و اتومبیل ها برای حمل و نقل استفاده می شود، کسی اصرار داشته باشد که چون اینها را در سرزمین های کفر یا به دست کافران یا حتی مبتنی بر مبانی الحادی ساخته اند ما باید از خر و اسب و شتر برای حمل و نقل ا ستفاده کنیم. حتی با مراجعه به احکام فقه هم نمی توان چنین حکمی داد و احکام اضطرار و قانونی اسلام استفاده از ماشین را برای نظام اسلامی ضروری می کند زیرا در صورت انصراف از آن نظام اسلامی به خطر می افتد و قدرت خود را از دست می دهد و توان مقابله با نظام استبکاری را نخواهد داشت و در نتیجه منزوی می شود. قطعا مسأله تحقیقات به مراتب خطیرتر از مسأله ماشین و وسایل حمل و نقل است.


ب: راهکار دوم این است که همگام با توسعه آن در لایه ها و سطوح ممکن، به تمامه با آن همراه می شویم که نتیجه اش انحلال در فرهنگ حاکم بر آن شبکه است. طبیعی است که این را هم قبول نداریم. انقلاب اسلامی ایران برای انحلال فرهنگ کفر و نابود کردن مستکبرین به وقوع پیوست و قطعاً با چنین راهکاری در تقابل آشکار است. قبول این راهکار به معنای قبول شکست انقلاب اسلامی و عدم امکان تحقق آرمان ها و اهدافش است. در واقع انقلاب اسلامی با پذیرش این راهکار در مقابل فرهنگ کفر منفعل شده و ناچار به سازش است و در نهایت در آن فرهنگ منحل خواهد شد.

ج: راهکار سوم این است که در مقابل آن شبکه گسترده و عظیم مقاومت کنیم. این کار نیز با ایجاد شبکه ای در مقابل آن امکان پذیر خواهد بود. به تعبیر دیگر باید در مقابل شبکه تحقیق نظام کفر یک مقاومت شبکه ای بنا نماییم تا امکان تحقق آرمان ها و اهداف انقلاب اسلامی فراهم گردد. البته پیشنهاد ما ایجاد شبکه ای است که فرهنگ حاکم بر آن فرهنگ اسلامی است و آن شبکه متناسب با فرهنگ اسلامی ایجاد و توسعه می یابد. این شبکه ای که توصیف شد شبکه مقاومت در مقابل با استکبار جهانی در عرصه تحقیقات خواهد بود.
Share/Save/Bookmark