آنچه در این پرونده میخوانید دیدگاه صاحب نظران فرهنگستان علوم اسلامی قم در رابطه ی دین و علم می باشد.
کد مطلب: 216
«اطلس دانش و نوآوري جهان اسلام (۳)»
تاریخ انتشار : دوشنبه ۶ شهريور ۱۳۹۱ ساعت ۰۸:۴۴
انجمن سلطنتي بريتانيا در همين راستا پروژه اطلس دانش و نوآوري هاي جهان اسلام را در خصوص کشورهاي اسلامي متعددي در دستورکار خود قرار داده است. مصر نيز يکي از کشورهاي مورد مطالعه مي باشد.
اروپاييان که بعد از افول خاستگاه علم، يعني يونان باستان، ده ها قرن در تاريکي محض جهالت و ناداني (قرون وسطي)، به سر برده بودند و از طرف ديگر آن مقدار ميراثي هم که از يونان باستان در معقولات و متافيزيک، نزد غربيان، برجاي مانده بود، به جهت ذبح ناجوانمردانه و تدريجي علم و دانش از سوي کليساي روم کاتوليک، به تدريج به انحطاط و نابودي گراييده بود، و البته ناگفته نماند که در اين مقطع حسّاس تاريخي، باز اين دانشمندان مسلمان، همچون «ابن سينا»، « ابونصرفارابي»، «خواجه نصير طوسي»، «ابو يعقوب کِندي»، «ابن هيثم بصري»، «خوارزمي» و ...، بودند که با اعتناء، ترجمه و شرح و بسط علوم ِ باقيمانده از تمدّن يونان باستان، همچون هندسه، فلسفه، منطق، طبيعيّات، و ...، و تلفيق آن ها با دانش هاي نوين اسلامي و ارائه ي آن در قالب هاي بومي ـ اسلامي، آن ها را از ورطه ي نابودي مطلق و حتمي که در انتظارشان بود، نجات دادند و از اين نقطه نظر مي بينيم که مغرب زمينيان سخت وامدار مسلمانان هستند!
پس از تحولات بنيادين عصر رنسانس غربيان در سدد و جستجوي يافتن جايگاهي در ايجاد و گسترش علوم (با تأکيد بر دانش هاي تجربي و طبيعي) براي خود بر آمدند، ولي اين بار غربيان به جاي پرداختن به «توليد علم» صحيح و اصولي و ايجاد و گسترش بسترهاي علم و دانش و تحقيق از طرفي مانند تبادلات و تعاملات منطقي علمي سالم مبتني بر حفظ کرامت هاي انساني بين ملل مشرق زمين، متأسفانه به اين نتيجه رسيدند که بايد هويّت مجعول و ضعف شخصيتي هزار ساله ي نياکان خويش را درسايه ي «غارت مواريث علمي و استثمار فرهنگي» ملّت هاي ديگرجستجو کرده و جبران نمايند و با سوء استفاده از استضعاف نخبگان علمي و ضعف هاي تحميل شده بر دانشياران اين جوامع و به طور کلي سادگي ملل شرق آن روز، از سوي حاکمان نالايق آن ممالک،... و نيز با بهره گيري از ترفندهايي مانند: تهديد، تطميع، تدليس ِ نخبگان و حاکمان اين ممالک، هويّت فرهنگي اين ملل را با غارت مواريث نياکان انديشمند آن سرزمين ها، از درون تهي سازند؛ به تبع همين امر است که متأسفانه مي بينيم به تدريج بعد از تحوّل عصر رنسانس، از اوايل قرون ۱۵- ۱۶ ميلادي، سيّاحان غربي در قالب سفرهاي علمي و اکتشافي و ...، به سمت مشرق زمين سرازير شده و به غارت ميراث فرهنگي، يا بهتر بگوييم «غارت هويّت حقيقي واقعي اين ملل»، مي پردازند؛ بخش مهمّي از اين غارت ها متعلّق به نفائس کتابخانه ها وگنجينه هاي عراق، ايران، هند، ترکيه و .... است، امروزه مي توان نمونه هايي عيني از اين ميراث عظيم (دستنويس هاي اسلامي) غارت شده را در مکان هايي مانند: موزه ي بريتانيا در لندن، کتابخانه ي ملّي پاريس، کتابخانه ي دولتي برلين، کتابخانه ي سلطنتي کپنهاک، کتابخانه ي ملّي مادريد و اسکوريال، کتابخانه ي ملّي وين، کتابخانه هاي متعدد ليدن، کتابخانه ي براتيسلاوا در اسلواکي و ... در خزائن اروپا و يا در کتابخانه هاي مختلف ايالات متحده ي امريکا مانند: کتابخانه ي دانشگاه پرينستون در نيوجرسي، موزه ي متروپليتن در نيويورک، کتابخانه ي کنگره ي امريکا در واشنگتن، و غير آن جستجو نموده و به نظاره نشست؛ به نظر نمي رسد بر خواننده ي آگاه چنين توهّمي پيش آيد که: "غارت مواريث فرهنگي ملل شرق مربوط به دوره ي فئوداليسم و استعمار ملل مشرق زمين از سوي اروپائيان است و در عصر کنوني، بشريّت به يک نوع عقلانيّت و رشديافتگي دست يازيده و چنين امور سخيفي را به شدّت تمام تقبيح مي کند!"؛ متأسفانه بايد گفت علي رغم تحوّلات ظاهري و فريبا در رفتارهاي غربيان و پيشرفت تصنّعي در نوع تعاملات فرهنگي آن ها با ملل شرق، باز در قالب هاي نويني همان رفتارها ادامه دارد.
سنّت غارت و نقب آثار باقيمانده (ميراث) انديشه ي ملل شرق، خصوصاً آثار فرهنگي و علمي ملّت هاي مسلمان، در ميان فرنگيان (اروپائيان و آمريکائيان) سنّتي هميشگي و دائمي است و به طور قطع و يقين آن ها به عنوان «اپورتونيست هاي» واقعي هر زمان فرصتي اقتضا نمايد از چپاول مواريث کهن، چنانچه در همين سال هاي اخير در جريان حمله ي آمريکا به عراق در نخستين روزهاي سال ۱۳۸۲ش و وقوع تراژدي غمبار غارت دستنويس هاي نفيس و اشياي تاريخي بسيار ارزشمند مربوط به تمدّن هاي سومري، کلداني و بابلي و نيز اسلامي موجود در موزه ي ملّي عراق در بغداد، دست هاي پيدا و نهان غربيان را که سال ها براي دست يازيدن به آن آثار و ايجاد چنين فرصت تاريخي استثنايي، لحظه شماري مي کردند!
خلاصه گزارش:
انجمن سلطنتي بريتانيا در همين راستا پروژه اطلس دانش و نوآوري هاي جهان اسلام را در خصوص کشورهاي اسلامي متعددي در دستورکار خود قرار داده است. مصر نيز يکي از کشورهاي مورد مطالعه مي باشد. اطلس کشور مصر نيز تا پايان سال ۲۰۱۲ ميلادي منتشر خواهد شد. کشوري که همکنون نام اش کانون توجه تمام محافل سياسي، علمي، فرهنگي و... جهان مي باشد. در جريان انقلاب مصر انقلابيون با تشکيل زنجيره اي انساني دور کتابخانه اسکندريه، آن را در برابر خسارتهاي ناشي از جريان اعتراضات حفظ کردند. اين کتابخانه يکي از موارد بسيار مهمي مي باشد که در اطلس دانش و نوآوري هاي جهان اسلام مورد بررسي قرار خواهد گرفت. کار گروهي در اين کتابخانه تشکيل شد تا آينده ي علمي کشورمصر را پس از انقلاب بررسي کنند.
اطلس دانش و نوآوري جهان اسلام پروژه اي سه ساله است كه تا پايان سال ۲۰۱۲ به پايان خواهد رسيد. اين پروژه شش هدف را دنبال مي كند:
۱. ترسيم روندهاي كليدي در دانش و نوآوري هاي فناورمحور در ميان ۵۷ كشور عضو سازمان كنفرانس اسلامي و تركيب اطلاعات كمي با تحليل هاي كيفي به وسيله گفتگوها، كارگروه ها و ديگر چارچوب هاي درون كشوري؛
۲. بررسي جزئيات بيشتر گوناگوني هاي جغرافيايي و اقتصادي ده كشور عضو سازمان كنفرانس اسلامي، و ارائه گزارش ارزيابي مستقل و معتبر از چگونگي توانمند بودن نوآوري هاي آنها در تغيير و ايجاد فرصتها و محدوديت ها به منظور پيشرفت هاي بيشتر؛
۳. بررسي چگونگي آشكار شدن روابط بين دانش، فناوري، نوآوري، فرهنگ و سياست در پانزده كشور اسلامي و جهان اسلام
۴. شناسايي فرصت هاي جديد به منظور همكاري دانشمندان، سياستگذاران، بخش هاي خصوصي و بخش هاي غير دولتي در جهان اسلام و مكان هاي ديگر به ويژه، شناسايي چالش هاي مشترك جهاني همچون تغييرات آب و هوايي، كاهش فقر و ايجاد ثبات و پايداري؛
۵. نمايان كردن بيشتر دانش، فناوري و نوآوري در ميان كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي و جهان و ارائه ي يك سري مقالات، نشريات و رخ داد هاي رسانه اي، كه مي تواند سياست ها، رسانه ها و گفتگوهاي علمي در جهان اسلام و فراتر از آن را جلوه تر كند؛
۶. ايجاد مهارت ها و ظرفيت ها علمي براي تحليل گران نوآوري و تصميم گيرندگان در جهان اسلام و خلق شبكه هاي جديد به منظور تبادل ايده ها، سياست ها و شيوه هاي بهتر در درون جهان اسلام و بين كشورهاي مسلمان و كشورهاي ديگر.
اعضاي اين پروژه عبارت اند از: انجمن سلطنتي بريتانيا، سازمان همكاري هاي اسلامي، ماه نامه نيچر، مركز آموزش و تحقيقات آماري، اقتصادي و اجتماعي كشورهاي اسلامي، شوراي بريتانيا، مركز بين المللي تحقيقات توسعه، بنياد قطر، بانك توسعه اسلامي،كميته دائمي همكاري هاي علمي و فناوري سازمان همكاري هاي اسلامي، سازمان آموزش، سازمان اسلامي، آموزشي، علمي و فرهنگي (آيسسكو)
تحليل:
جاي بسي تامل دارد، کشوري همچون مصر که خود ساليان متمادي تحت سيطره فرانسه و انگليس بوده است، آيا مي توان تصور کرد که آثار با ارزش مکتوب تاريخي نيز در اين سرزمين باقي مانده باشد. آيا همان طور که در بالا اشاره شد پيش از اين تاريخ آثار با ارزش علمي اين کشور توسط کشورهاي استعمارگر به يغما نرفته است؟ يا انکه توطئه اي در پشت پرده اين طرح ريزي ها وجود دارد؟ همکنون در محافل خبري و مطبوعاتي جهان و خود مصر خبرهايي از "توطئه ترور دانشمندان مصري وجود دارد.گزارش‌هاي منتشر شده در مطبوعات مصري تاکيد مي‌کند که کشورهايي همچون آمريکا و قطر و امارات متحده عربي موجوديت دانشمندان، علما و پژوهشگران مصري را تهديد ميکنند. مطبوعات مصر تاکيد ميکنند: پس از حوادث معروف به خيابان "محمد محمود" که در اعتراض به روي کار آمدن دولت الجنزوري حادث شد، ميزان تماس‌هاي صورت گرفته با نخبگان و دانشمندان مصري به ميزان قابل توجهي افزايش يافته و آمريکا و امارات و قطر در راس کشورهايي هستند که مغزهاي متفکر مصري به ويژه در رشته‌هاي پزشکي و فيزيک را تحت پيگرد قرار مي‌دهند. اين مطبوعات هشدار داده‌اند که سرنوشت تلخ دانشمندان عراقي هم اکنون در انتظار دانشمندان مصري است. (خبرگزاري فارس)
پس از تحولات بنيادين عصر رنسانس غربيان در سدد و جستجوي يافتن جايگاهي در ايجاد و گسترش علوم (با تأکيد بر دانش هاي تجربي و طبيعي) براي خود بر آمدند، ولي اين بار غربيان به جاي پرداختن به «توليد علم» صحيح و اصولي و ايجاد و گسترش بسترهاي علم و دانش و تحقيق از طرفي مانند تبادلات و تعاملات منطقي علمي سالم مبتني بر حفظ کرامت هاي انساني بين ملل مشرق زمين، متأسفانه به اين نتيجه رسيدند که بايد هويّت مجعول و ضعف شخصيتي هزار ساله ي نياکان خويش را درسايه ي «غارت مواريث علمي و استثمار فرهنگي» ملّت هاي ديگرجستجو کرده و جبران نمايند و با سوء استفاده از استضعاف نخبگان علمي و ضعف هاي تحميل شده بر دانشياران اين جوامع و به طور کلي سادگي ملل شرق آن روز، از سوي حاکمان نالايق آن ممالک،... و نيز با بهره گيري از ترفندهايي مانند: تهديد، تطميع، تدليس ِ نخبگان و حاکمان اين ممالک، هويّت فرهنگي اين ملل را با غارت مواريث نياکان انديشمند آن سرزمين ها، از درون تهي سازند؛ به تبع همين امر است که متأسفانه مي بينيم به تدريج بعد از تحوّل عصر رنسانس، از اوايل قرون ۱۵- ۱۶ ميلادي، سيّاحان غربي در قالب سفرهاي علمي و اکتشافي و ...، به سمت مشرق زمين سرازير شده و به غارت ميراث فرهنگي، يا بهتر بگوييم «غارت هويّت حقيقي واقعي اين ملل»، مي پردازند؛ بخش مهمّي از اين غارت ها متعلّق به نفائس کتابخانه ها وگنجينه هاي عراق، ايران، هند، ترکيه و .... است، امروزه مي توان نمونه هايي عيني از اين ميراث عظيم (دستنويس هاي اسلامي) غارت شده را در مکان هايي مانند: موزه ي بريتانيا در لندن، کتابخانه ي ملّي پاريس، کتابخانه ي دولتي برلين، کتابخانه ي سلطنتي کپنهاک، کتابخانه ي ملّي مادريد و اسکوريال، کتابخانه ي ملّي وين، کتابخانه هاي متعدد ليدن، کتابخانه ي براتيسلاوا در اسلواکي و ... در خزائن اروپا و يا در کتابخانه هاي مختلف ايالات متحده ي امريکا مانند: کتابخانه ي دانشگاه پرينستون در نيوجرسي، موزه ي متروپليتن در نيويورک، کتابخانه ي کنگره ي امريکا در واشنگتن، و غير آن جستجو نموده و به نظاره نشست؛ به نظر نمي رسد بر خواننده ي آگاه چنين توهّمي پيش آيد که: "غارت مواريث فرهنگي ملل شرق مربوط به دوره ي فئوداليسم و استعمار ملل مشرق زمين از سوي اروپائيان است و در عصر کنوني، بشريّت به يک نوع عقلانيّت و رشديافتگي دست يازيده و چنين امور سخيفي را به شدّت تمام تقبيح مي کند!"؛ متأسفانه بايد گفت علي رغم تحوّلات ظاهري و فريبا در رفتارهاي غربيان و پيشرفت تصنّعي در نوع تعاملات فرهنگي آن ها با ملل شرق، باز در قالب هاي نويني همان رفتارها ادامه دارد.
سنّت غارت و نقب آثار باقيمانده (ميراث) انديشه ي ملل شرق، خصوصاً آثار فرهنگي و علمي ملّت هاي مسلمان، در ميان فرنگيان (اروپائيان و آمريکائيان) سنّتي هميشگي و دائمي است و به طور قطع و يقين آن ها به عنوان «اپورتونيست هاي» واقعي هر زمان فرصتي اقتضا نمايد از چپاول مواريث کهن، چنانچه در همين سال هاي اخير در جريان حمله ي آمريکا به عراق در نخستين روزهاي سال ۱۳۸۲ش و وقوع تراژدي غمبار غارت دستنويس هاي نفيس و اشياي تاريخي بسيار ارزشمند مربوط به تمدّن هاي سومري، کلداني و بابلي و نيز اسلامي موجود در موزه ي ملّي عراق در بغداد، دست هاي پيدا و نهان غربيان را که سال ها براي دست يازيدن به آن آثار و ايجاد چنين فرصت تاريخي استثنايي، لحظه شماري مي کردند!
خلاصه گزارش:
انجمن سلطنتي بريتانيا در همين راستا پروژه اطلس دانش و نوآوري هاي جهان اسلام را در خصوص کشورهاي اسلامي متعددي در دستورکار خود قرار داده است. مصر نيز يکي از کشورهاي مورد مطالعه مي باشد. اطلس کشور مصر نيز تا پايان سال ۲۰۱۲ ميلادي منتشر خواهد شد. کشوري که همکنون نام اش کانون توجه تمام محافل سياسي، علمي، فرهنگي و... جهان مي باشد. در جريان انقلاب مصر انقلابيون با تشکيل زنجيره اي انساني دور کتابخانه اسکندريه، آن را در برابر خسارتهاي ناشي از جريان اعتراضات حفظ کردند. اين کتابخانه يکي از موارد بسيار مهمي مي باشد که در اطلس دانش و نوآوري هاي جهان اسلام مورد بررسي قرار خواهد گرفت. کار گروهي در اين کتابخانه تشکيل شد تا آينده ي علمي کشورمصر را پس از انقلاب بررسي کنند.
اطلس دانش و نوآوري جهان اسلام پروژه اي سه ساله است كه تا پايان سال ۲۰۱۲ به پايان خواهد رسيد. اين پروژه شش هدف را دنبال مي كند:
۱. ترسيم روندهاي كليدي در دانش و نوآوري هاي فناورمحور در ميان ۵۷ كشور عضو سازمان كنفرانس اسلامي و تركيب اطلاعات كمي با تحليل هاي كيفي به وسيله گفتگوها، كارگروه ها و ديگر چارچوب هاي درون كشوري؛
۲. بررسي جزئيات بيشتر گوناگوني هاي جغرافيايي و اقتصادي ده كشور عضو سازمان كنفرانس اسلامي، و ارائه گزارش ارزيابي مستقل و معتبر از چگونگي توانمند بودن نوآوري هاي آنها در تغيير و ايجاد فرصتها و محدوديت ها به منظور پيشرفت هاي بيشتر؛
۳. بررسي چگونگي آشكار شدن روابط بين دانش، فناوري، نوآوري، فرهنگ و سياست در پانزده كشور اسلامي و جهان اسلام
۴. شناسايي فرصت هاي جديد به منظور همكاري دانشمندان، سياستگذاران، بخش هاي خصوصي و بخش هاي غير دولتي در جهان اسلام و مكان هاي ديگر به ويژه، شناسايي چالش هاي مشترك جهاني همچون تغييرات آب و هوايي، كاهش فقر و ايجاد ثبات و پايداري؛
۵. نمايان كردن بيشتر دانش، فناوري و نوآوري در ميان كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي و جهان و ارائه ي يك سري مقالات، نشريات و رخ داد هاي رسانه اي، كه مي تواند سياست ها، رسانه ها و گفتگوهاي علمي در جهان اسلام و فراتر از آن را جلوه تر كند؛
۶. ايجاد مهارت ها و ظرفيت ها علمي براي تحليل گران نوآوري و تصميم گيرندگان در جهان اسلام و خلق شبكه هاي جديد به منظور تبادل ايده ها، سياست ها و شيوه هاي بهتر در درون جهان اسلام و بين كشورهاي مسلمان و كشورهاي ديگر.
اعضاي اين پروژه عبارت اند از: انجمن سلطنتي بريتانيا، سازمان همكاري هاي اسلامي، ماه نامه نيچر، مركز آموزش و تحقيقات آماري، اقتصادي و اجتماعي كشورهاي اسلامي، شوراي بريتانيا، مركز بين المللي تحقيقات توسعه، بنياد قطر، بانك توسعه اسلامي،كميته دائمي همكاري هاي علمي و فناوري سازمان همكاري هاي اسلامي، سازمان آموزش، سازمان اسلامي، آموزشي، علمي و فرهنگي (آيسسكو)
تحليل:
جاي بسي تامل دارد، کشوري همچون مصر که خود ساليان متمادي تحت سيطره فرانسه و انگليس بوده است، آيا مي توان تصور کرد که آثار با ارزش مکتوب تاريخي نيز در اين سرزمين باقي مانده باشد. آيا همان طور که در بالا اشاره شد پيش از اين تاريخ آثار با ارزش علمي اين کشور توسط کشورهاي استعمارگر به يغما نرفته است؟ يا انکه توطئه اي در پشت پرده اين طرح ريزي ها وجود دارد؟ همکنون در محافل خبري و مطبوعاتي جهان و خود مصر خبرهايي از "توطئه ترور دانشمندان مصري وجود دارد.گزارش‌هاي منتشر شده در مطبوعات مصري تاکيد مي‌کند که کشورهايي همچون آمريکا و قطر و امارات متحده عربي موجوديت دانشمندان، علما و پژوهشگران مصري را تهديد ميکنند. مطبوعات مصر تاکيد ميکنند: پس از حوادث معروف به خيابان "محمد محمود" که در اعتراض به روي کار آمدن دولت الجنزوري حادث شد، ميزان تماس‌هاي صورت گرفته با نخبگان و دانشمندان مصري به ميزان قابل توجهي افزايش يافته و آمريکا و امارات و قطر در راس کشورهايي هستند که مغزهاي متفکر مصري به ويژه در رشته‌هاي پزشکي و فيزيک را تحت پيگرد قرار مي‌دهند. اين مطبوعات هشدار داده‌اند که سرنوشت تلخ دانشمندان عراقي هم اکنون در انتظار دانشمندان مصري است. (خبرگزاري فارس)
