جايگاه مباحث فلسفه و روش شناسي علم دينی در نظام موضوعات فرهنگستان

يکی از برجسته‌ترين و در عين حال جذاب‌ترين مباحث علمی فرهنگستان علوم اسلامی، ايده توليد و توسعه علوم دانشگاهی، اعم از علوم پايه تا علوم انسانی و تجربی بر مدار و محور تعبد به وحی است که از آن با عنوان معادلات کاربردی و روش توليد علوم دانشگاهی در انديشه مرحوم استاد حسينی(ره) نام برده می شود.
پيگيری اين ايده - که در واقع مستلزم توليد دومين روش از روش‌های خاص مورد نظر در تئوری کلان مرحوم استاد حسينی(ره) برای توليد اطلاعات و دانش‌های هماهنگ مورد نياز در روند جامعه‌پردازی اسلامی است - و همچنين تبيين دقيق نظريات فرهنگستان در يک روند تطبيقی با جامعه علمی، موضوع مهمی است که در اين گروه پيگيری می شود.

مأموريت گروه

با توجه به چشم انداز فرهنگستان علوم اسلامی قم در نسبت با انقلاب و نظام اسلامی و همچنين جايگاه حوزه و دانشگاه و نظام اجرائی کشور در تحقق انقلاب فرهنگی مورد نظر امام خمينی(ره) و همچنين تمدن نوين اسلامی مورد توجه رهبر معظم انقلاب، مأموريت گروه فلسفه و روش علوم را می توان اين گونه بيان نمود:
حضور مؤثر و نقش آفرين در فرايند تحول علوم و دانش‌های پايه، انسانی و تجربی توسط مجامع و مراکز علمی از طريق تحول در روش، متکی بر مفهوم جهت داری علم و مبتنی بر فلسفه نظام ولايت در مسير تحقق تمدن نوين اسلامی.

سياست‌ها

۱. تکيه بر آموزه‌های دينی با قرائت انقلاب اسلامي؛
۲. ارائه دستاوردها با التزام به راهبردهای ولی فقيه در ايجاد تحول علمی و توجه به منويات ايشان در مسير پژوهش و آموزش؛
۳. آزادانديشی، نقدپذيری و حفظ روحيه تعامل با صاحب نظران در عين بهره مندی حداکثری از يافته‌های استاد حسينی(ره)؛
۴. تعامل و تضارب فکری با انديشمندان دغدغه مند نسبت به تحول در علم و رابطه دين و علم در سطح ايران، جهان اسلام و جهان؛
۵. اشراف بر پيشينه و اطلاعات علمی در موضوع گروه با ارجاع به مراکز پژوهشی معتبر جهان؛
۶. رصد مستمر آخرين تحولات و دستاوردها در حوزه تخصصی گروه.
نظام موضوعات اصلی گروه (پژوهشی ـ آموزشی)

الف) درون مجموعه ای
کليات روش توليد معادلات کاربردی، منطق انطباق و نسبت حکم و موضوع، طبقه‌بندی علوم، جهت داری علم، مبانی منطق علوم، رياضيات، رابطه علم و دين، اسلامی شدن دانشگاه ها، بحران در علوم انساني و تحول در آن، روش‌های تحقيق نظری، کتابخانه‌ای و ميدانی، روش‌های تحقيق در علوم خاص (پزشکی، جامعه شناسی، اقتصاد، پرستاری، تغذيه، روان شناسی، علوم سياسی و ...).

ب) برون مجموعه‌ای
فلسفه علم محض، روش شناسی علم، منطق، فلسفه علوم اجتماعی، روش شناسی علوم انسانی-اجتماعی، تاريخ علم، تاريخ مختصر زيست، فيزيک، رياضی و پزشکی، تاريخچه علوم انسانی، تاريخ علم مسلمين، انديشه اجتماعی مسلمين، علم در سنت فلسفی اسلام، علم در سنت تفسيری کلامی فقهی و ... .

اهداف و مقاصد گروه

الف) بلندمدت
۱. دستيابی به روش توليد معادلات کاربردی اسلامی برای سه حوزه علوم انسانی ـ اجتماعی، علوم پايه و علوم تجربی؛
۲. دستيابی به توانمندی مشاوره و آموزش در موضوع روش معادله به محققان فعال و متوليان اداره شبکه تحقيقات و بانک توسعه اطلاعات.

ب) ميان مدت
رسميت يافته به عنوان گروهی با توانايی:
۱. شرح و تدريس مباحث مربوط به روش توليد معادلات کاربردی اسلامی در انديشه استاد حسينی(ره)؛
۲. انجام پژوهش‌های تطبيقی در موضوع تخصصی گروه و همچنين ترويج و اشاعه دستاوردها در محافل دانشگاهی و حوزوی از طرق مختلف؛
۳. تدريس مباحث متناظر با موضوع گروه در دانشگاه و يا حوزه مانند فلسفه علم، روش علم، تاريخ علم، منطق، فلسفه علوم اجتماعی، تاريخچه علوم انسانی و... .

ج) کوتاه مدت
۱. آموزش (يادگيری) و تدوين مباحث مرحوم حسينی(ره) در موضوع گروه در قالب‌های مختلف،
۲. آموزش(يادگيری) مباحث عمومی فرهنگستان و همچنين مباحث اختصاصی گروه در دانشگاه و حوزه.

نظام موضوعات گروه

یک ـ درون مجموعه ای
کلیات روش تولید معادلات کاربردی، منطق انطباق و نسبت حکم و موضوع، طبقه‌بندی علوم، جهت داری علم، مبانی منطق علوم، ریاضیات، رابطه علم و دین، اسلامی شدن دانشگاه ها، بحران در علوم انسانی و تحول در آن، روش‌های تحقیق نظری، کتابخانه‌ای و میدانی، روش‌های تحقیق در علوم خاص(پزشکی، جامعه شناسی، اقتصاد، پرستاری، تغذیه، روانشناسی، علوم سیاسی و ...)

دو ـ برون مجموعه‌ای
فلسفه علم محض، روش شناسی علم، منطق، فلسفه علوم اجتماعی، روش شناسی علوم انسانی-اجتماعی، تاریخ علم، تاریخ مختصر زیست، فیزیک، ریاضی و پزشکی، تاریخچه علوم انسانی، تاریخ علم مسلمین، اندیشه اجتماعی مسلمین، علم در سنت فلسفی اسلام، علم در سنت تفسیری کلامی فقهی و ...