جايگاه مباحث فلسفه اصول و فقه حکومتی در نظام موضوعات فرهنگستان

از يک منظر می توان گفت مهم‌ترين دغدغه مرحوم استاد حسينی(ره) ارتقاء سطح اسلاميت مفاهيم و دانش‌های مورد نياز در ادارة جامعه و حکومت اسلامي بوده که مستلزم توجه عميق به موضوع روش فهم دين و منطق استنباط و حجيت از ابتدای تأسيس اين مجموعه بوده است.
اين موضوع در سال های حضور مرحوم استاد حسينی(ره) و سپس در دوره فقدان ايشان يکی از مهم‌ترين موضوعاتی بود که مطالعات و پژوهش‌های مهمی پيرامون آن صورت گرفته و همچنان از جايگاه مهمی در ميان موضوعات علمی فرهنگستان برخوردار است.
به طوری که در تئوری کلان مرحوم استاد حسينی(ره) روش استنباط و اصول فقه مربوط به احکام اجتماعی و حکومتی يکي از سه روش خاص مورد نظر برای توليد هماهنگ علوم و اطلاعات اسلامی در جامعه‌پردازی اسلامی محسوب می شود. مرحوم استاد حسينی(ره) در سطح فلسفه اصول فقه حکومتی و اجتماعی و همچنين زيرساخت‌های اوليه مفهومی برای توليد اصول و روش‌های استنباط اين احکام به طرح مباحث عميقی پرداخته‌اند که استمرار آن تا دستيابی به اصول، قواعد و نظريه‌پردازی استنباط نيازمند کار پژوهشي و نظريه‌پردازی است که موضوع محوری فعاليت اين گروه محسوب می شود.

مأموريت گروه

باتوجه به مأموريت فرهنگستان علوم اسلامی و همچنين جايگاه حوزه‌های علميه در عرصه تفقه و پاسخ گويی به نيازهای علمی و فقهی حکومت و جامعه اسلامی، مي‌توان مأموريت اين گروه را در نسبت با مسئوليت‌های حوزه‌های علميه اين گونه تعريف کرد:
«حضور مؤثر و نقش آفرين، در فرايند تکامل تفقه توسط حوزه‌های علميه، جهت پاسخ گويی به نيازهای حکومت اسلامی در مسير:
۱. جامعه پردازی و تمدن سازی اسلامی
۲ . توسعه علوم و دانش‌های نوين اسلامی
با تأکيد بر راهبرد ارتقاء سطح حجيت و روش تفقه در مقياس استنباط احکام سرپرستی تحولات اجتماعی و جهانی».

سياست‌های اصلی

الف) تکيه بر اصول اساسی فرهنگ تشيع و تفقه اسلامی در عين آزاد انديشی در مسائل علمی؛
ب) بهره مندي حداکثری از نوآوري‌های علمی استاد فقيد علامه حسينی(ره) در عين آزادانديشی و اعتقاد به ضرورت تفاهم و اصلاح مستمر انديشه‌های علمی؛
ج) تعامل و تضارب فکری با علما و انديشمندان معاصر اسلامي، به ويژه صاحبان انديشه‌های ناب و نوين اسلامی در عرصه تکامل تفقه.

موضوعات اصلی گروه (پژوهشی ـ آموزشی)

الف) فلسفه فقه و اصول
ـ مفهوم شناسی و قلمرو اجتهاد (فقه و جامعه و حکومت اسلامی)؛
ـ ماهيت حکم و احکام حکومتی (احکام توصيفی، تکليفی، ارزشی ـ احکام نظام و مديريت تغييرات اجتماعی)؛
ـ مبانی معرفت‌شناسي و زبان شناختي استنباط (حجيت قطع و يقين ـ تخاطب و ودلالت‌هاي زبانی و انواع ادارکات ـ معيار حجيت فهم).
ب) علم اصول و قواعد احتجاج (انواع اداراکات و قواعد عرفی، عقلی، عقلايی در استنباط و اجتهاد).
ج) فقه حکومتی (سرپرستی و مديريت تغييرات اجتماعی: سياست، فرهنگ و اقتصاد).

اهداف و مقاصد گروه

الف) اهداف کوتاه مدت (۲ تا ۵ ساله)
۱. دستيابی به محققان طراز موضوع گروه (۵ تا ۱۰ نفر) و شبکه علاقمندان آشنا با انديشه‌های استاد حسينی(ره)؛
۲. افزايش سطح حساسيت و انگيزه نخبگان و فرهيختگان علمی نسبت به مطالعه دستاوردهای علمی فرهنگستان به واسطه حضور محدود در مجامع علمی و انتشار هدفمند برخی از مباحث فلسفه فقه و اصول به صورت تطبيقی و برخی از موضوعات مرتبط با فقه حکومتی.

ب) اهداف ميان مدت (۵ تا ۱۰ ساله)
۱. دستيابی به شبکه‌ای از محققان و اساتيد همسو و آشنا با انديشه‌های استاد علامه حسينی(ره) (۲۰ تا ۳۰ نفر) به منظور انجام فعاليت‌های موردنياز در مسير پيگيری اهداف و مأموريت گروه.
۲. برخورداری از پذيرش و اعتماد جامعه علمی (حوزه و دانشگاه) به عنوان مجموعه‌ای امين و دارای نوآوری های مؤثر و مفيد در مسير تکامل تفقه. به واسطه ارائه تئوری کلان استاد حسينی(ره) در عرصه تکامل تفقه و انتشار اهم مباحث موجود در محور فلسفه فقه و اصول همراه با پرداختن محدود به مباحث مرتبط با فقه حکومتی و نوآوری در عرصه روش و قواعد نوين اجتهاد در اين محدوده.
۳. دستيابی به الگوها، روش‌ها و برنامه‌های مورد نياز در مديريت تحقيقات علمی با استفاده از انديشه‌های استاد حسينی (ره) در مسير تکامل تفقه.

ج) اهداف بلندمدت (۱۰ تا ۲۰ ساله)
۱. دستيابی به روش اجتهاد و قواعد و اصول استنباط احکام حکومتی و اجتماعی با مشارکت انديشمندان و محققان فرهيخته حوزوی [در سه حوزه توصيف (کلام)، تکليف (فقه) و ارزش (اخلاق) و در سه عرصه سياست، فرهنگ و اقتصاد]؛
۲. مشارکت در تأسيس فلسفه‌ها و روش‌های خاص علوم مرتبط با تفقه دينی در تعامل با افراد و نهادهای مسئول و متخصص موضوع؛
۳. همکاری در ساماندهی تحقيقات شبکه‌ای در عرصه تکامل تفقه و فقه حکومتی، با ارائه الگوهای مديريت مفهومي و منطقی تحقيقات.